Korte Golf DX Ontvanger
Bouw en test ervaringen met de regeneratieve Korte Golf DX ontvanger.
Die ervaringen heb ik nog niet kunnen op doen. Na een ongelukje zit ik nu 6 weken van mijn tenen tot mijn knie in het gips.
Die voet moet omhoog, hem onder een bureau of werkbank zetten dat gaat even niet. Ik kan echter wel met mijn voeten omhoog een laptop op mijn schoot hebben 😊. Nadenken en voorbereidingen treffen voor de bouw van deze ontvanger, dat lukt prima.
Bakvormen!
Dat nadenken over de bouw van deze regeneratieve ontvanger begint met denken over een chassis. Tot nu toe gebruikte ik aluminium chassis.
Die chassis zijn toch wat prijzig omdat ik ze steeds alleen voor mijzelf moet laten maken. Maar wat dan?
Een Amerikaanse collega wees me op het gebruik van een Cake Pan, een bakvorm als chassis. Even Googelen.
Voor dit ontvangertje moet een chassis van 20 bij 20 cm voldoende zijn dacht ik. En ja hoor voor 2 tientjes heb je zo ding al in huis.
Dus besteld en daarmee aan de slag. Hierbij het ontwerp van dit chassis.
Een frontje maken
Een frontje maken voor deze korte golf Ontvanger. Dat frontje ga ik nu van multiplex maken. Hout bewerkt makkelijker dan aluminium en hout geeft ook een net iets mooier geluid aan het luidsprekertje dat ik ga gebruiken.
Zo’n triplex/multiplex (ik ga 5 mm dik gebruiken) frontje heeft wel als nadeel dat de aanwezigheid van je hand bij de afstemknoppen voor wijziging van de afstemming kan zorgen op het moment dat je die hand weer terugtrekt.
Dat lossen we op door aan de binnenkant printplaat te lijmen waarbij we de koperlaag van die printplaat met het chassis verbinden. Alleen de gevoeligheid/selectiviteit afstemcondensator valt buiten die printplaat. Deze condensator mag niet geaard worden!
Ik maak dat frontje wat breder dan het chassis omdat het er dan leuker uitziet.
Dat luidsprekertje ziet er wat iel uit op deze tekening (op schaal getekend). Het is een speaker met een conus van 57mm maar wordt verkocht als breedband speaker en kan 10 Watt produceren. Het is een Visaton FR 58 en kost 12 euries.
Die 10 Watt lijkt me veel maar de ECL82 die ik ga gebruiken zal nooit meer dan 2 Ã 3 watt leveren. Dus dat moet goed gaan.
De afwerking van dit frontje doe ik met powerpoint en een papierafdruk afgewerkt met een spuitbus Krylon.
Klik voor grotere weergave
Afstemming van deze korte golf DX ontvanger
Afstemming op de korte golven gaat natuurlijk het beste als je een vertraging tussen je afstemknop en de variabele condensator kunt aanbrengen.
Maar ja, hoe kom je aan zo'n vertraging?
Omdat ik toch met mijn enkel in het gips zit heb ik tijd genoeg om Internet af te struinen. En dan vind ik bij Amazon in de USA een Japanse afstemknop met vertraging.
Een Vernier Control Knob. Gelijk besteld. Collega Charles Rockey adviseert om hem op de bandspreiding, de fine tuning te zetten. Dat advies neem ik over.
Ik ben benieuwd.
Het schema
Het schema voor deze Korte Golf DX Ontvanger krijgt ook enkele aanpassingen ten opzichte van het eerste ontwerp.
De belangrijkste wijziging is de LF versterker. Ik heb besloten geen gebruik te maken van mijn universele voeding en universele LF versterker. Ik wil een volledig zelfstandig opererende radio maken.
Dus er moet een voeding bij komen en een LF trap. Voor die audio versterker kies ik een ECL82 omdat dit een makkelijker buisje is dan de toch wat gevoelige ECL86. Die ECL82 levert iets minder vermogen maar in deze toepassing is 2 Ã 3 watt meer dan voldoende.
De audio schakeling bevat nog een kleine bijzonderheid in de vorm van een inschakelbare noice reductie schakeling.
Twee 100pf condensatortjes in het midden via een weerstand van 330k met massa verbonden zorgen voor een tegenkoppeling waar vooral tonen boven de 5000Hz demping van zullen ondervinden.
Verder wijzigt het schema van deze Korte Golf DX ontvanger niet van het eerste ontwerp in de Regeneratieve Korte Golf Ontvanger OV1.
Klik voor grotere weergave
De gain, dempingsreductie regelen
Met afstemcondensator C3 kun je de hoeveelheid signaal door de tickler coil, de meekoppelspoel, regelen.
Hoe groter de capaciteit van deze condensator hoe meer signaal naar aarde zal vloeien en dus minder naar de spoel.
Maak je de capaciteit kleiner dan kan de meekoppeling toenemen en daarmee de versterkingsfactor toenemen.
Of dit met een afstemcondensator van maximaal 365PF lukt is een onderzoek vraag. Mogelijk is het effectiever om die condensator aan de andere kant van die tickler te hangen zoals op het schemaatje hiernaast.
In deze schakeling regelt de condensator de stroom dor de tickler door de impedantie van het tickler circuit voor RF signalen hoger of lager te maken.
We gaan zien wat beter werkt.
Afstemspoelen met handvat
De spoelvormen worden iets aangepast en om corrosie en vervorming van de windingen te voorkomen voorzien van een handvat.
Een verwisselbare spoelvorm met buisvoet maken
Zo’n spoelvorm maken voor deze Korte Golf DX Ontvanger was nog wel een dingetje dat me de nodige tijd en hoofdbrekers heeft gekost.
Dat zit zo.
- Aansluiten van spoel aan buisvoet,
- Buisvoet in stuk pvc buis monteren.
Aansluiten van spoel aan de buisvoet
Zoals je op de afbeelding links ziet zitten de aansluitpunten diep verzonken in de buisvoet. Soldeer daar maar eens een spoeldraadje aan.
De oplossing is het om vooraf de aansluitpennen te verlengen. Daar heb je voor nodig een stukje zwarte schakeldraad (1,5 mm kwadraat) en een wat zwaardere soldeerbout of soldeerrevolver.
Neem 2,5 cm draad, maak het blank en vertin die draad. Steek hem in een gaatje van de buisvoet stook die draad lekker warm en voeg ruim soldeertin toe.
Als je het goed doet krijg je die draad nooit meer los. Aan het uiteinde kun je je spoeldraad vastsolderen.
Doe dit wel bij alle 8 aansluitingen ook al heb je er nu maar 4 nodig. Als je later wat aan die spoel wilt wijzigen, een condensator inbrengen of een extra spoeltje toevoegen, dan kan dat nu.
Octal buisvoet in PVC buis monteren
Die octal buisvoetjes hebben op de schacht een diameter van 29 mm. Een Mof voor een 32 mm afvoerbuis past dus niet want die is binnenin 32 mm wijd.
De buis zelf past ook niet want die is binnen 27 mm wijd.
In eerste instantie heb ik geprobeerd om die buisvoet 2 mm af te vijlen. Maar na een half uur ben ik daar mee gestopt. Ik was in dat half uur rondom amper 1 mm opgeschoten en bovendien verspreidde dat veilen aan bakeliet? / hard plastic? akelig fijnstof dat mijn luchtwegen irriteerde.
Wat dan wel?
Een week later bracht een loodgieter me op een idee en dat werkte.
Maak de buis warm met een hete lucht ventilator (200 – 300 graden hete lucht). Zo’n ding had ik een tijd geleden al eens voor 2 tientjes bij Reichelt gekocht om krimpkous te krimpen. Dus aan de slag.
Maak de schacht van die buisvoet glad met een beetje vloeibare zeep of Dubro.
Na 2 minuten rondom het einde van zo’n stuk buis verwarmen voel je dat hij zacht wordt. Je kunt de buisvoet nu met zijn schacht in de buis drukken.
Je zult zien dat die PVC buis nu over een lengte van ongeveer 1 cm wat dikker is geworden. Zie afbeelding links. Neem dus een iets langer stuk buis dan je voor je wikkelingen had ingeschat zodat je buiten dat dikkere en tapse deel blijft.
Laat de buis weer afkoelen en je zult zien dat het een stevige verbinding is geworden. Vastlijmen kan, maar is niet per se nodig.
Hoge Octal buisvoetjes
Mogelijk heb jij nog een paar hoge octal buisvoetjes liggen of weet je daar aan te komen. Ik kocht ze bij TubeDepot.com. Die hoge octal voetjes passen perfect in 40mm afvoerbuis.
Op de afbeelding hieronder zie je dat afgebeeld. Hier heb ik grijze buis gebruikt omdat ik die nog had liggen. Daar kan een risico aan zitten (koolstof in de PVC). Probeer daarom witte buis te pakken t krijgen.
Twijfel?
Twijfel je leg dan een stukje pijp in de magnetron en laat die een minuut op volle kracht lopen. Wordt die buis warm? Dan kun je hem niet gebruiken. Blijft hij koel dan is het Oké.
Deze buis is 8 mm dikker. Het aantal windingen dat je dan nodig hebt voor je Korte Golf DX ontvanger is 15 tot 20 % minder dan bij een buis van 32mm.
De spoelwindingen vastzetten
Voor de stabiliteit van je Korte Golf DX ontvanger is het beter om je windingen vast te zetten. Je kunt dat goedkoop en effectief doen met blanke nagellak (even lenen van je partner 😊).
Ook als je teveel windingen hebt aangebracht, wat ik je aanraad te doen, kun je die indien nodig prima verwijderen en de achterblijvende windingen blijven keurig netjes zitten.
Standaardiseren van spoelaansluitingen
Het is verstandig om de aansluitingen van de spoelen te standaardiseren en die gegevens voor jezelf even te noteren.
Voor je het weet sluit je de spoelen op de ene klos anders aan dan op een andere. En ook de bedrading van je buisvoet moet natuurlijk naadloos aansluiten bij de bedrading op je spoelvoeten.
Je ziet in voorgaand schema dat ik al een nummering heb aangegeven bij de spoelen.
Ik heb gemerkt dat sommige voeten een nummering bevatten. Anderen weer niet. Met onderstaande afbeelding bij de hand kun je voor deze Korte Golf DX Ontvanger bijna geen vergissingen meer maken.
Klik voor een grotere afbeelding
De voeding
De voeding voor deze korte golf dx ontvanger kan eenvoudig blijven. Een kleine Hammond voedingstrafo, de 369AX en een stevige smoorspoel (158Q) moeten samen met wat Elco’s het wel doen. Via Mouser betrek je die het snelst en voor het minste geld.
Voor de brugcel die aan de 6,3V hangt kun je ook een enkele diode gebruiken. Het ledje gebruikt ongeveer 16mA bij 12V. Die led brand ook keurig op 6,3V wisselspanning maar wees dan niet verbaast als je een ratelklikje uit je luidspreker hoort komen.
DX ontvangst met deze Korte Golf DX Ontvanger
Deze Korte golf DX ontvanger ontleent zijn prestaties mede aan een aardleiding in combinatie met de Lange draad antenne voor de kleine tuin.
De praktijk moet nog bewijzen dat inderdaad stations vanaf de andere kant van de wereld gaan binnenkomen. Maar ik baseer mijn optimisme vanuit ervaringen in mijn jeugd.
Toen wist ik met een zogenaamde Hollands Glorie ontvanger, een radio met één ECL86 buis op de 160 meterband stations uit Italië, Oekraïne (voormalige USSR, o ironie, wij hadden het toen over ‘een Rus hebben genomen’ en Zweden.
En dat met een binnen antenne van 6 meter draad en een aardleiding die verbonden was met de verwarming. Wijkverwarming in de jaren ‘60, dat dan weer wel, alles metaal en nul isolatie om die buizen, dus die leverde wel een mooie ‘aarde’ op.
Als het 's-nachts gesneeuwd had kon je zien waar die buizen door de wijk liepen (ruim 1 meter diep in de grond).
Met het huidige ontwerp en de Antenne die ik nu gebruik moet bijvoorbeeld op de 20 meterband het nemen van DX verbindingen vanuit de USA of Afrika mogelijk zijn.
We gaan het zien.
Bouw en test ervaringen met deze Korte Golf DX Ontvanger
Wordt vervolgd (medio 2023)
-
Koos Overbeeke
Terug van Korte Golf DX Ontvanger naar de Radio Amateur / Ontvangers