Bouwpakket AM Zendertje met EL84
Andre, een volger van deze site, verdient de eer dat hij het idee aanreikte voor dit bouwpakket AM Zendertje met EL84.
Andre reageerde op dit zendertje, mijn allereerste experiment dat ik in 2020 ondernam. De Corona was net gestart en ik begon met deze hobby.
Andre wilde dit zendertje graag nabouwen en vroeg naar meer bouwfoto’s en of ik een onderdelenlijst beschikbaar had.
Dit soort vragen komen wel vaker langs, dit zendertje is de best bekeken pagina van de site en ik krijg er vaker vragen over. (Ik publiceer alleen nog vragen die voor meer bezoekers interessant zijn maar iedereen krijgt antwoord).
Helaas
Helaas, meer foto’s dan ik al op de site heb staan kan ik je niet laten zien. Dit zendertje bestaat al lang niet meer. Meestal sloop ik enige tijd na voltooiing mijn experimenten.
Maar hij bracht me op een idee. Dit was mijn eerste experiment 3 jaar terug. Met de kennis van nu zou ik hem kunnen herbouwen en dan als demonstratiemodel in de kast zetten. Bijvoorbeeld naast de Ocean Hopper en de Audio Dynamiek Compressor. Projecten waar veel eigen research in zit en waarop ik trots ben.
Met de kennis van nu komen er wat veranderingen/verbeteringen in dit ontwerp, met name in de afstemkringen. Ik wil nu ook een voeding toevoegen en geen externe voeding meer gebruiken.
Bouwpakket
Ik kan dit nieuwe project samen met ondersteunende informatie zoals een spoelentabel, een chassis ontwerp, een bestellijst inclusief leveranciers en veel bouwfoto’s als ‘bouwpakket’ beschrijving op de site zetten.
Nee, je kunt geen compleet pakket bij mij kopen (ik verkoop zo ie zo niets), maar alles wat je nodig hebt om dit zendertje na te bouwen vind je op deze pagina.
De realisatie van de bouw zal nog wel even duren want er staat nog andere projecten op mijn actielijst. Maar alle overige hulpmiddelen zijn beschikbaar. Ook jij kunt er zo mee aan de slag 😊
Schema van het Zendertje
Sluit C6 en RI dicht bij de buis aan met korte aansluitdraadjes evenals R2 en C7, C8 C3 en C2. Laat al deze onderdelen op 1 verzamelpunt dicht bij de buis samenkomen.
Op punt 4 en 5 sluit je 6,3 V gloeispanning aan. De kathode van de EL84 zit aan eeen aftakking van de spoel L1 (voor de juiste aftakking kijk even verderop).
Let op!
Bij dit bouwpakket AM Zendertje met EL84 mag je het chassis niet als geleider gebruiken! De 'massa' punten bij de afstemkring, bij de buis en bij het PI-filter zijn niet verbonden met het chassis maar worden met een aparte draden ieder voor zich verbonden met een centraal punt bij de voeding.
Dus geen doorlus verbinding maar een sterverbinding! Allemaal aparte draadjes naar het centrale punt. Op dit centraal punt en daar alleen wordt een verbinding met het chassis gemaakt.
De spoel L4 in dit bouwpakket AM Zendertje met EL84 dient om VHF parasitaire oscillaties te voorkomen. Links zie je een montage voorbeeld van dit filtertje. De weerstand moet inductievrij zijn.
Variabele condensatoren nodig?
Als je altijd op dezelfde frequentie wilt werken kun in plaats van de drie variabele condensatoren beter vaste condensatoren gebruiken samen met een trimmertje van bijvoorbeeld 70pf (Reichelt).
De waardes van de condensatoren hangen samen met de frequentie die je wilt gebruiken. Je vindt die condensatoren hieronder in een tabel. Wil je flexibel blijven dan komen de afstemcondensatoren in beeld.
Waardes van de afstemcondensatoren
Welke waardes moeten die condensatoren dan hebben die in dit Bouwpakket AM Zendertje met EL84 de dure variabele condensatoren kunnen vervangen?
Je kunt die condensatoren ook zelf berekenen met behulp van een tooltje ‘PI filter berekenen’ hier op de site. Maar ik geef je op deze pagina alvast enkele waardes voor veel voorkomende frequenties.
Voor een LC filter moet ik nog een keer een tooltje voor op de site samenstellen. Maar ook hiervoor geef ik je enkele voorbeelden.
Voorbeeld oscillator afstemkring waardes voor C1
Het PI filter
Het Pi filter in dit bouwpakket AM Zendertje met EL84 biedt nog meer keuze opties. Want welke Antenne ga je gebruiken?
Een sprietje van 1 meter? De veilige optie. Kom je niet verder mee dan 10 meter en krijg je dus geen problemen mee.
Een draad van 3 meter of een staande koperen staaf van 3 meter? Die drie meter is zoals de Amerikanen onder Part 15 regelgeving toepassen. Je kunt dan met dit Bouwpakket AM zendertje met EL84 zeker jouw straat plus voor en achterburen van muziek voorzien.
Let op! In Nederland mag dat alleen met een licentie van de RDI.
Wil je een staande koperen pijp van 3 meter aansluiten dan kan je die als je kort op de zender zit rechtstreeks aansluiten met een enkele draad (geen coax).
Op de foto links zie je zo’n koperen pijp van 3 meter plus een loading coil. Die spoel heb je in principe met dit zendertje niet nodig.
Wil je meer dan 2 meter afstand tussen je zender en je antenne dan kun je beter coax gaan gebruiken maar dan moet het PI-filter aangepast worden voor afstemming op 50 ohm. Dat aangepaste filter en de loading coil die je dan wel nodig hebt zullen de nodige zendenergie verliezen gaan opleveren.
Spoel en condensatoren voor het Pi Filter
De gegevens voor het Pi Filter in tabel bouwpakket AM zendertje met EL84.
De HF spoel die je in het schema onder de antenneaansluiting ziet dient ter beveiliging van omstanders. Op de afstemming heeft deze spoel geen effect maar hij zorgt er voor dat er geen grote en gevaarlijke spanningen op de antenne komen te staan.
Let op! dit is een HF smoorspoel, een kopie van L2. Dit is niet de loading coil die je op de foto ziet.
De spoel L3 in dit Pi filter kun je ook gebruiken in combinatie met variabele condensatoren.
Let op! De trimmer C2 en condensator C3 moeten minimaal 300V gelijkspanning of 200V wisselspanning aan kunnen.
De HF smoorspoel 2,5 mH zelf maken
Zo nu en dan kom je ze op Internet tegen. HF smoorspoelen van 2,5 mH. Koop ze direct want als je ze later wilt gaan bestellen kun je er gif op innemen dat je ze niet vindt.
Het goede nieuws is dat je ze ook eenvoudig zelf kunt maken. Je hebt een Ferriet ringkern nodig en dar wind je 46 windingen op met dun geëmailleerd koperdraad. Mooi wikkelen hoeft niet. Kris en kras schuin over elkaar is zelfs beter omdat je daardoor minder condensatorwerking in de spoel krijgt.
Hieronder zie je een tabel met alle spoel gegevens.
Aftakkingen op een spoel maken
De afbeelding links laat zien hoe dat werkt. Je begint met wikkelen. Kom je bij het aantal windingen waar een aftakking moe komen dan neem je op dat punt 3 cm draad die je dubbelvouwt en in elkaar twist.
Daarna wikkel je weer lekker door tot de volgende aftakking. Hier in dit Youtube filmpje zie je hoe je dat praktisch kunt doen. Filmpje is wat langdradig maar toont goed hoe je het kunt doen.
De andere spoelen wikkel je met wat dikker draad en die windingen leg je wel netjes en zo strak mogelijk naast elkaar.
Je ziet dat de oscillator spoel en de PI filter spoel veel aftakkingen bezitten. Dat maakt je flexibel in de keuze van de frequenties waarop je wilt gaan uitzenden.
De meest geschikte aftakking van de oscillatorspoel waar je de kathode van de EL84 op aansluit kun je het beste experimenteel bepalen. Begin bij 25 wikkelingen in een spoel van 150 µH en 15 wikkelingen voor een spoel van 90 µH (aftakking 76 windingen geeft 90 µH).
Schema voedingschakeling
Over de voeding voor dit bouwpakket AM Zendertje met EL84 valt niet veel te zeggen. Normaal voedingscircuit voor eenvoudige apparatuur met buizen.
De condensatoren Cv2 en Cv3 dienen voor het dempen van stoorsignalen die tegenwoordig veelvuldig op het lichtnet voorkomen.
Let wel op de voeding voor de Leds. Die Diode D2 is noodzakelijk (je kunt ook een klein brugcelletje nemen). De leds werken even goed op wisselspanning maar genereren dan fikse stoorsignalen!
Bestellijst Materialen
Hierbij een afbeelding van de bestellijst. Alle onderdelen die je nodig hebt staan er op en ook de leveranciers waar je die onderdelen kunt krijgen zijn vermeld.
De complete bestellijst Bouwpakket AM Zendertje met EL84 kun je downloaden (PDF bestand) door op de afbeelding te klikken.
Het chassis voor dit AM Zendertje
We bouwen dit zendertje in een taartblik. Daarmee heb je een stevig chassis te pakken voor een heel voordelige prijs (bestelinformatie in de bestellijst).
Dit taartblik moet je nog wel even van de nodige montage gaten voorzien. Dat kan eenvoudig met metaalboortjes.
Leg eerst los alle te monteren/schroeven onderdelen op hun plaats en markeer de bevestigingsgaatjes met een kraspen (koop je in de bouwmarkt) of een dunne viltstift. Dan met een centerpunt (bouwmarkt) een putje slaan centraal waar je het gaatje hebt getekend. Dan boren maar.
Op de afbeelding hieronder zijn de met stippellijn getekende onderdelen aan de binnenkant van het taartblik gemonteerd. Dus Cv4 en SH1 en L2, C3 en C1 zitten aan de binnenkant.
L3 is liggend gemonteerd terwijl L1 staande is gemonteerd. Zo beinvloeden ze elkaar minimaal. De aluminium afschermschotjes dienen ook om ondelinge beinvloeding maximaal uit te bannen.
Boor wat extra gaatjes voor draaddoorvoer. In de bodem van het blik boor je van binnen naar buiten!
Voorkom vervorming van het chassis. Gebruik bij het boren altijd een paar plankjes waar je chassis op steunt. Hierbij laat je alleen precies de ruimte onder te chassis waar het gat komt vrij. Zo voorkom je dat de boor in het hout van je plankjes gaat happen.
Voor grotere gaten dan 9 á 10 mm gebruik je een getrapte gatenboor of een speedboor. De getrapte gatenboor eerst zo groot mogelijk voorboren met een normale metaalboor. De speedboor voorboren met 3-5 mm.
De speedboor is eigenlijk voor boren in hout gemaakt. Maar in niet te dik aluminium doet hij het ook wel. Niet te hard drukken, niet forceren.
Afscherming met een paneeltje
Het verdient aanbeveling om de buis en HF spoelen af te schermen van de voedingstrafo en de LF smoorspoel (Brom storingen voorkomen).
Hiervoor gebruik je een stukje aluminium paneel van 0,5 mm dik (zie bestellijst). Dat materiaal kun je met een goede keukenschaar op maat knippen.
Knip een stuk van 20 * 9,8 cm uit. Vouw een rand van 0,8 cm haaksom in een bankschroef, een workmate of met je handen op de rand van een keukentafel (bij deze dikte aluminium lukt dat prima).
De afstemming van dit
Bouwpakket AM Zendertje met EL84
Voor de afstemming van dit bouwpakket AM zendertje met EL84 komt het fietslampje bij de antenne om de hoek kijken.
Begin met een kleine transistorradio naast je zender te zetten en zoek hierop naar een vrije plek op de Middengolf. Een gebied waar je geen andere zenders hoort.
Stem dan de oscilatorkring af op die frequentie. Als je en toon of muziek op de modulatie trafo hebt aangesloten moet die muziek nu uit je transistorradio komen.
Zet die radio nu een paar meter verder weg en stel C2 zodanig in dat er weer geluid uit de transistor komt. Regel C2 en C4 af op maximaal geluid en op maximaal oplichten van het lampje.
Het is goed mogelijk dat je nu C1 weer iets moet bijregelen om weer op de juiste frequentie uit te komen. Hierna wederom C2 en C4 bijregelen op maximale output.
Door het geluidsniveau van je muziek bron bij te regelen kun je dat niveau zo instellen dat het geluid duidelijk en vervormingsvrij doorkomt. Ook hierbij is het een kwestie van uitproberen.
Let op!
Meer muziekvolume zal ook het lampje feller doen oplichten maar zodra je een grens overschrijd (pieken die over de 100% modulatie gaan) krijg je sterke vervorming.
Tot slot wat Bouwfoto’s in verschillende stadia
Zoals gezegd daar moet je nog een poosje op wachten.
Maar als jij hierdoor geïnspireerd alvast aan de slag gaat dan ontvang ik graag en foto van het resultaat. Met jouw toestemming plaats ik die hierbij. Een zoals steeds vermeld ik alleen je voornaam (tenzij jij dat anders wilt).
Succes met dit bouwpakket AM zendertje met EL84.
-
Koos
Terug van bouwpakket AM zendertje met EL84 naar de radio amateur zenders
Reactie van Site volgers
Andre
Bouwpakket AM Zendertje met EL84. Mijn vraag; moet ik de groene lijn die ik heb getekend doortrekken met draad naar de massa punt op de voeding?
..Koos
Hallo Andre, Nee dat is precies de veel gemaakte fout die je zeker bij Zenders niet moet maken.
Je moet die punten niet doorlussen maar met allemaal aparte draadjes naar het centrale punt brengen. Een sterverbinding dus.
Succes, Koos